Endurupptökudómur Úrskurður mánudaginn 29. nóvember 2021 í máli nr . 7/2021 Endurupptökubeiðni Einars Péturssonar 1. Dómararnir Eiríkur Elís Þorláksson, Jóhannes Karl Sveinsson og Oddný Mjöll Arnardóttir kveða upp úrskurð í máli þessu. 2. Með beiðni sem barst endurupptökunefnd 30. september 2020 óskaði Einar Pétursson eftir endurupptöku dóms Hæstaréttar 16. janúar 2014 í máli nr. 509/2013: Einar Pétursson gegn LBI hf. Samkvæmt 1. mgr. ákvæðis IX til bráðabirgða við lög nr. 50/2016 tók Endur upptökudómur, frá og með 1. desember 2020, við meðferð þeirra beiðna um endurupptöku dómsmála sem ekki höfðu verið afgreiddar af endurupptökunefnd. 3. LBI hf. framseldi kröfu sína samkvæmt dómi Hæstaréttar í máli nr. 509/2013 til íslenska ríkisins. Íslenska ríkið er því gagnaðili endurupptökubeiðanda í máli þessu og legg st gegn beiðni hans. Málsatvik 4. Endurupptökubeiðandi og LBI hf., sem þá bar heitið Landsbankinn hf., gerðu 25. júlí 2008 tvo framvirka afleiðusamninga um kaup endurupptökubeiðanda á hlutabréfum í Exista hf. en gjalddagi samkvæmt samningunum var ákveðinn 29. ágúst sama ár. Samkvæmt samningunum skyldi LBI hf. afhenda endurupptökubeiðanda annars vegar 300.00 0 hluti og hins vegar 100.000 hluti í félaginu gegn greiðslu nánar tilgreindra fjárhæða sem tóku mið af markaðsvirði þeirra á samningsdegi. Í skilmálum samninganna fólst jafnframt að LBI hf. lánaði endurupptökubeiðanda allt kaupverð hlutabréfanna sem gert yrði upp á gjalddaga með því að endurupptökubeiðandi legði það inn á viðskiptareikning LBI hf. og sá síðarnefndi afhenti endurupptökubeiðanda hlutabréfin. Færi uppgjör ekki fram á gjalddaga skyldu reiknast dráttarvextir á samningsfjárhæðir, en ef enduruppt ökubeiðandi óskaði eftir að framlengja samningana á gjalddaga þyrftu aðilar að semja um það sérstaklega með tveggja daga fyrirvara. Samningarnir voru hvorki efndir á gjalddaga né eftir það og frekari samningar voru ekki gerðir milli aðila. 5. LBI hf. höfðaði mál á hendur endurupptökubeiðanda til innheimtu samningsfjárhæða með stefnu sem þingfest var í Héraðsdómi Reykjavíkur 5. nóvember 2009 . Með dómi héraðsdóms var endurupptökubeiðandi dæmdur til að greiða LBI hf. 12.250.430 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu, frá 29. ágúst 2008 til greiðsludags. Enn fremur var endurupptökubeiðanda gert að greiða LBI hf. málskostnað. ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 2 - 6. Endurupptökubeiðandi áfrýjaði dómi héraðsdóms til Hæstaréttar 26. júlí 2013. Með dómi H æstaréttar 16. janúar 2014 í máli nr. 509/2013 var dómur héraðsdóms staðfestur og endurupptökubeiðanda gert að greiða LBI hf. málskostnað fyrir Hæstarétti. Rökstuðningur endurupptökubeiðanda 7. Endurupptökubeiðandi óskar eftir endurupptöku dóms Hæstaréttar f rá 16. janúar 2014 í máli nr. 509/2013. Byggir hann beiðni sína á því að skilyrði 193. gr., sbr. 191. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála séu uppfyllt. 8. Endurupptökubeiðandi byggir á því að hann hafi verið almennur fjárfestir í skilningi þágildandi laga nr. 108/2007 um verðbréfaviðskipti. Hann sé ljósmyndari að mennt en hafi starfað við fisksölu þegar umþrætt viðskipti við LBI hf. hafi átt sér stað. 9. Af hálfu endurupptökubeiða nda er vísað til þess að hann hafi á árinu 2005 undirritað almenna skilmála fyrir viðskiptamenn LBI hf. og að ágreiningslaust sé að engir aðrir viðskiptaskilmálar eða samningar er vörðuðu hæfi endurupptökubeiðanda sem fjárfestis hafi verið undirritaðir eða gerðir einhliða af hálfu bankans eftir gildistöku laga nr. 108/2007. Vísar endurupptökubeiðandi til þess að verðbréfamiðlari hjá LBI hf. hafi bent honum á þann möguleika að gera framvirka afleiðusamninga við bankann. Í því hafi falist fjárfestin garráðgjöf í skilningi þágildandi 4. töluliðar 2. gr. laganna . Endurupptökubeiðandi telur ágreiningslaust að ekkert mat af hálfu bankans hafi farið fram varðandi hæfi hans til þess að stunda umrædd framvirk afleiðuviðskipti og byggir endurupptökubeiðandi á því að ba nkinn hafi brugðist skyldum sem lög nr. 108/2007 lögðu á hann gagnvart viðskiptamönnum sínum, sbr. og reglugerð nr. 995/2007 um fjárfestavernd og viðskiptahætti fjármálafyrirtækja. 10. Endurupptökubeiðandi telur að í dómi Hæstaréttar í máli nr. 509/2013 hafi v erið fallist á að viðeigandi ákvæði laga nr. 108/2007 hafi falið í sér veigamiklar breytingar frá eldri lögum, meðal annars um aukna vernd fyrir fjárfesta. Hæstiréttur hafi hins vegar ályktað að lögin legðu ekki bann við því að almennir fjárfestar stunduðu afleiðuviðskipti, en hefðu þó að geyma strangari fyrirmæli en eldri lög, meðal annars um upplýsingagjöf til viðskiptamanna, öflun upplýsinga um þá, ráðleggingar til þeirra og fleira. Þá vísar endurupptökubeiðandi til þess að í dómi Hæstaréttar segi að um þetta verði að gæta að því að í athugasemdum með frumvarpi sem varð að lögum nr. 108/2007 komi fram að lögin eigi aðeins við í þeim tilvikum þegar stofnað er til nýrra viðskipta eða nýrrar tegundar viðskipta eftir gildistöku laganna og ekki hefði áður veri ð aflað þeirra upplýsinga sem nýju lögin gera kröfu um. Slíkra upplýsinga hafi hins vegar aldrei verið aflað í tíð eldri laga og bankanum hafi ekki verið gert að sýna fram á hann hefði uppfyllt skyldur sínar samkvæmt lögum nr. 108/2007. 11. Endurupptökubeiðan di vísar til þess að fyrir héraðsdómi hafi hann, spurður um hvort hann skildi . Telur endurupptökubeiðandi að Hæstiréttur hafi lagt þessa yfirlýsingu hans til grundvallar þeirri niðurstöðu sinni að bankinn teldist ekki hafa brotið gegn ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 3 - skyldum sínum samkvæmt þágildandi ákvæðum laga nr. 108/2007 og jafnframt hafi rétturinn byggt á því að endurupptökubeiðandi, sem a lmennur fjárfesti r, hafi átt viðskiptum auk þess sem hann [hafi verið] stjórnarmaður og framkvæmdastjóri félags, sem hafði meðal annars þann tilgang að kaupa og selja hlutabréf og önnur verðbréf. Þá [ tel dust] framvirkir samningar sem þessir u m hlutabréf ekki til flókinna fjármálagerninga, sbr. til hliðsjónar dóm . Telur endurupptökubeiðandi að Hæstiréttur hafi byggt á þessum yfirlýsingum hans og ályktunum af þeim við þá ákvörðun að sýkna LBI hf. af því að ha fa ekki fylgt ákvæðum laga um verðbréfaviðskipti við gerð afleiðusamninganna . 12. Endurupptökubeiðandi byggir á því að Hæstarétt u r hafi algjörlega leitt hjá sér þær jákvæðu skyldur sem hafi hvílt á LBI hf. gagnvart honum sem almennum fjárfesti í tengslum við þá ráðgjöf bankans að endurupptökubeiðandi stofnaði til afleiðusamninga við hann. Hæstiréttur hafi þannig lagt sönnunarbyrðina á neytandann, endurupptökubeiðanda, um það hvort bankinn hafi uppfyllt hinar jákvæðu lagalegu skyldur sínar til þess að geta tali st mega eiga í viðskiptum af þessu tagi við almennan fjárfesti. 13. Að mati endurupptökubeiðanda sé rökstuðningur Hæstaréttar í engu samræmi við þær kröfur sem gerðar hafi verið í lögum nr. 108/2007 , sbr. og í tilskipun um 2004/39/EB og 2006/73/EB, sem hafi át t að innleiða að fullu og án undantekninga með lögu nu m. Það sé hins vegar viðurkennd lögskýringarregla þegar kemur að skýringu innlendrar löggjafar sem eigi uppruna sinn að EES - rétti að skýra beri hina innleiddu löggjöf til samræmis við EES - rétt. 14. Endurupptökubeiðandi telur að niðurstaða Hæstaréttar grundvallist að minnsta kosti á tvenns konar mati sem fari gegn ákvæðum tilsk ipana 2004/39/EB og 2006/73/EB. Annars vegar á því mati kki til flókinna . Þetta mat réttarins tel ur endurupptökubeiðandi andstætt úrlausnum Evrópudómstólsins um fyrirmæli tilskipunar 2004/39/EB, sbr. tilskipun 2006/73/EB, sem lúti að skyldum fjármálafyrirtækja gagnvart almennum fjárfestum, sbr . dóm Evrópudómstólsins í máli nr. C - 604/11. Að mati endurupptökubeiðanda sé augljóst af tilskipununum að afleiðusamningar teljist til flókinna fjármálagerninga. Hins vegar byggist niðurstaða Hæstaréttar á því mati réttarins að sönnunarbyrðin um hvort bank inn hefði uppfyllt jákvæðar skyldur sínar samkvæmt þágildandi ákvæðum laga nr. 108/2007 hafi ekki hvílt á bankanum sjálfum, heldur endurupptökubeiðanda. Að mati endurupptökubeiðanda var réttinum óheimilt að meta eigin yfirlýsingar almenns fjárfestis í viðs kiptum með framvirka afleiðusamninga við LBI hf. þannig að þær yfirlýsingar gerðu að engu skyldu fjármálastofnunar t il þess að uppfylla ákvæði laganna og reglna sem byggjast á þeim, sbr. reglugerð nr. 995/2007, og afla upplýsinga, veita ráðgjöf og meta hæf i og getu almenns fjárfestis til að eiga í slíkum gagnkvæmum viðskiptum við banka. 15. Afleiðingar af framangreindu mati Hæstaréttar eru að mati endurupptökubeiðanda þær að lagður hafi verið til grundvallar rangur skilningur á þeirri Evrópulöggjöf sem ætlunin hafi verið að innleiða með lögum nr. 108/2007 og hafi það leitt til rangrar dómsniðurstöðu í máli endurupptökubeiðanda sem hafi valdið honum þungu fjárhagstjóni. ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 4 - 16. Endurupptökubeiðandi vísar til þess að áður en dómur Hæstaréttar í máli hans var kveðinn upp hafi verið kveðinn upp dómur Evrópudómstólsins í máli nr. C - 604/11. Í málinu hafi reynt á framkvæmd fjárfestingarráðgjafar með afleiður og sé í dómnum vísað til tilskipana 2004/39/EB og 2006/73/EB . Endurupptökubeiðandi vísar til þess að í dómnum segi að 38 . gr. tilskipunar 2006/73/EB mæli fyrir um að fjármálagerningur sem sé ekki tilgreindur í fyrsta undirlið 6. mgr. 19. gr. tilskipunar 2004/39/EB, skuli - complex) ef, meðal annars, hann uppfyllir skilyrði sem kveðið er á um í c - lið 18. tölul iðar 1. mgr. 4. gr. eða lið um 4 - 10 í þætti C í viðauka I við þá tilskipun. Þá vísar endurupptökubeiðandi til þess að í dómnum sé tekið upp orðalag 52. gr. tilskipunar 2006/73/EB. 17. Endurupptökubeiðandi vísar til þess að í dómi Evrópu dómstólsins séu raktir málavextir málanna tveggja en álitaefnið þar hafi varðað skiptasamninga (e. swap agreements) sem sé ein tegund afleiðusamninga og hafi tilgangur þeirra samninga verið að vernda viðsemjendur bankanna fyrir vaxtabreytingum í þeim fjárm álagerningum sem málsaðilarnir höfðu gert. Samkvæmt skiptasamningunum hafi hvor aðili samninganna tekið á sig áhættu af vaxtabreytingum, þannig að bankinn greiddi viðskiptavini sínum ef Euribor - vextir hækkuðu umfram umsamið vax tastig og svo öfugt, ef Eurib or - vextir yrð u lægri en umsamið vaxtastig. Í málinu kom fram að bankarnir höfðu ekki framkvæmt mat á viðskiptavinum sínum í samræmi við 4. og 5. mgr. 19. gr. tilskipunar 2004/39/EB eins og þau ákvæði voru innleidd í spænska löggjöf. Í málunum hafi viðskipt avinir bankanna krafist ógildingar frá upphafi á skiptasamningunum á þeim grunni að mat hefði ekki verið framkvæmt á þeim í samræmi við frama ngreind ákvæði tilskipunarinnar áður en til viðskiptanna var stofnað. 18. Endurupptökubeiðandi byggir á því að það sem skipti máli í dómi Evrópudómstólsins að því er varðar dóm Hæstaréttar í máli nr. 509/2013 sé í fyrsta lagi að afleiðusamningar séu flóknir fjármálagerningar í skilningi tilskipunar 2004/39/EB, sbr. 38. gr. tilskipunar 2006/73/EB. Samkvæmt þeirri grein séu þeir fjármálagerningar skilgreindir sem flóknir sem falla undir liði 4 - 10 í C - þætti I. viðauka tilskipunar 2004/39/EB. Ályktanir Hæstaréttar um hið gagnstæða stangist því algjörlega á við megin fyrirmæli tilskipananna, sbr. 38. gr. tilskipunar 2006/7 3 /EB, sbr. og 6. mgr. 19. gr. tilskipunar 2004/39/EB. Vísar endurupptökubeiðandi til þess að í skýringum við 16. gr. í frumvarpi til laga nr. 108/2007 sé tekið fram að skýra beri ákvæðið í samræmi við 38. gr. tilskipunar 2006/73/EB og því sé vandséð hvernig Hæstiréttur hafi komist að þeirri niðurstöðu að afleiðusamningur sé einfaldur fjármálagerningur. Vísar endurupptökubeiðandi enn fremur í því samhengi til 7. mgr. skýringarrits EB um hvenær fjármálagerningar séu flóknir og einfaldir. Telji endurupptökubeið andi að allir afleiðusamningar séu flóknir samkvæmt tilskipun 2004/39/EB. Þannig ráðist sá skilningur hvort fjármálagerningur sé flókinn eður ei ekki af áhættunni sem tengist gerningnum heldur af því hvernig hann sé uppbyggður. 19. Endurupptökubeiðandi byggir á því að það leiði af þágildandi ákvæðum laga nr. 108/2007 og þeim tilskipunum sem hann vísi til að fjárfestingarráðgjöf sem veitt sé til almenns fjárfestis megi aðeins veita á grundvelli mats, sem framkvæmt sé með þeim hætti se m þágildandi 15. gr. laga nr. 108/2007 tilgreini . LBI hf. hafi því borið að framkvæma ítarlegt mat á endurupptökubeiðanda, fjárhagsstöðu hans, þekkingu og reynslu af gerð afleiðusamninga og markmiðum með ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 5 - fjárfestingunni og ráðleggja honum að því mati loknu hvort afleiðuviðskipti af þessu tagi hentuðu honum. Það hafi bankinn ekki gert og þá hafi ekki verið gerð tilraun til þess að gera sér grein fyrir því hvernig bankinn hefði staðið að slíku mati og komist að þeirri niðurstöðu að afleiðusamningar af þessu t agi hentuðu endurupptökubeiðanda. 20. Endurupptökubeiðandi vísar til þess að hann hafi samþykkt almenna skilmála fyrir markaðsviðskipti hjá LBI hf. þann 4. febrúar 2005, í tíð eldri laga um verðbréfaviðskipti nr. 33/2003 . Samkvæmt þágildandi ákvæði 9. gr. lag a nr. 108/2007 giltu slíkir almennir skilmálar ekki um fjárfestingarráðgjöf. Að mati endurupptökubeiðand a hafi bankanum því ekki verið heimilt að skírskota til þessara almennu skilmála við mat á hæfi hans. Ekkert mat, sambærilegt því sem lög nr. 108/2007 h afi áskilið , hafi því nokkru sinni verið framkvæmt af bankanum á tilhlýðileika afleiðusamninga af þessu tagi fyrir endurupptökubeiðanda. Byggir endurupptökubeiðandi á því að slíkt sé ágreiningslaust þar sem í málinu sé ekki getið um önnur gögn en hina alme nnu skilmála frá 2005 og svo afleiðusamningana frá 2008. 21. Endurupptökubeiðandi byggir á því að í niðurstöðu sinni leggi bæði héraðsdómur og Hæstiréttur sönnunarbyrðina á hann um það að bankinn hafi ekki gætt skyldna sinna samkvæmt lögum um verðbréfaviðskip ti, þrátt fyrir að fyrirmæli laganna séu skýr um skyldur LBI hf. Endurupptökubeiðandi telur með þessu að í dómi Hæstaréttar sé öllum grundvallaratriðum um fjárfestavernd tilskipunar 2004/39/EB snúið á hvolf og í reynd verið að leysa fjármálafyrirtækið unda n þeim jákvæðu skyldum sem á því hvíla, sem sé andstætt tilskipuninni. 22. Endurupptökubeiðandi telur ljóst af þágildandi 15. gr. laga nr. 108/2007 að skyldan til að meta almennan fjárfesti, áður en fjárfestingarráðgjöf er veitt, hvíli á herðum fjármálafyrirt ækisins og það sé því fyrirtækisins að sýna fram á að það hafi uppfyllt lögboðnar skyldur. Í þessu sambandi vísar endurupptökubeiðandi til athugasemda við 15. gr. laga nr. 108/2007 í frumvarpi til laga nna. Enn fremur telur endurupptökubeiðandi að reglugerð nr. 995/2007 kveði skýrar á um inntak þessarar skyldu. 23. Endurupptökubeiðandi byggir á því að í málinu sé engin grein gerð fyrir því á hvaða grundvelli bankinn taldi hann hæfan til að eiga í afleiðuviðskiptum við bankann. Vísar endurupptökubeiðandi til þes s að samkvæmt yfirlýsingu KPMG hf. frá 9. mars 2 011 hafi hann haft tiltölulega lágar tekjur á árunum 2006 til 2009 . Sé því augljóst að tekjur hans hafi ekki gefið tilefni til að meta það sem svo að afleiðuviðskipti hentuðu honum. Endurupptökubeiðandi vísar til þess að hann hafi haft öll viðskipti sín hjá bankanum og að bankinn hafi vitað, eða mátt vita, um fjárhagsstö ðu hans þegar samningarnir voru gerðir. 24. Endurupptökubeiðandi vísar til þess að í 4. gr. reglugerðar nr. 995/2007 sé kveðið á um það skipulag sem fjármálafyrirtæki á að hafa utan um viðskipti sín við viðskiptamenn sína, sbr. f - lið þar sem fram kemur að fjár . Vísar endurupptökubeiðandi í þessu sambandi einnig til 6. gr. sömu reglugerðar. Endurupptökubeiðandi byggir á því að Hæstiréttur hafi ekki gert neina slíka kröfu til bank ans og raunar hafi ekkert verið upplýst um það hvort og hvenær eða hvernig mat hafi verið gert á hæfi ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 6 - hans eða hver hafi verið niðurstaða slíks mats . Þá hafi ekkert komið fram um hvort sú niðurstaða hafi ve rið kynnt endurupptökubeiðanda. 25. Af hálfu e nduruppt ökubeiðand a er byggt á því að skýra skuli lög og reglur, að svo miklu leyti sem við eigi , til samræmis við EES - samninginn og þær reglur sem á honum byggja, sbr. 3. gr. laga nr. 2/ 1993 um Evrópska efnahagssvæðið og til dæmis dóm Hæstaréttar 13. maí 2015 í m áli nr. 160/2015 . 26. Með vísan til framangreinds telur endurupptökubeiðandi að Hæstiréttur hafi komist að rangri niðurstöðu í máli nr. 509/2013 þegar hann dæmdi endurupptökubeiðanda greiðsluskyldan . Þá hafi endurupptökubeiðandi verulega fjárhagslega hagsmuni af því að lagður sé dómur á málið að nýju . Séu því uppfyllt skilyrði 191. gr. laga nr. 91/1991 til þess að málið verði endurupptekið. Rökstuðningur gagnaðila endurupptökubeiðanda 27. Gagnaðili endurupptökubeiðanda leggst gegn endurupptöku og telur að skilyrðu m 193. gr., sbr. 191. gr. laga nr. 91/1991 sé ekki fullnægt. 28. Við rekstur málsins fyrir héraðsdómi og Hæstarétti hafi endurupptökubeiðandi byggt kröfur sínar um sýknu meðal annars á því að skilyrðum þágildandi ákvæða laga nr. 108/2007 hafi ekki verið fulln ægt svo hann gæti hafa átt í viðskiptum af þeim toga sem um hafi rætt í málinu. Hafi endurupptökubeiðandi talið að ógilda bæri gerða samninga. Héraðsdómur og Hæstiréttur hafi fjallað um málsástæður hans þar að lútandi, þar á meðal stöðu endurupptökubeiðand a sem fjárfestis, viðskipti og réttarsamband við LBI hf. og eðli umræddra samninga. Þá hafi Hæstiréttur fjallað um eldri lög um verðbréfaviðskipti nr. 33/2003, ásamt lagaskilum við lög nr. 108/2007. Niðurstaða Hæstaréttar hafi verið sú að ekki hafi verið s ýnt fram á að brotið hafi verið gegn fyrirmælum laga með því að heimila endurupptökubeiðanda að eiga viðskiptin. Samningar sem um var að ræða hafi ekki talist til flókinna fjármálagerninga. 29. Gagnaðili byggir á því að málið fyrir Endurupptökudómi snúi aðein s að því hvort skilyrðum fyrir endurupptöku á dómi Hæstaréttar sé fullnægt en Endurupptökudómur sé ekki áfrýjunardómstóll sem ætlað sé að taka til endurskoðunar mat Hæstaréttar á gögnum málsins, sönnunarfærslu eða lögskýringu. 30. Það sé grundvallarregla rétta rríkis að endanlegur dómur í máli bindi enda á þann ágreining sem um ræði. Í ákvæðum 116. gr. laga nr. 91/1991 felist reglur um réttaráhrif dóma sem byggðar séu á þeirri grundvallarreglu. Aðeins í algjörum undantekningartilvikum eigi að vera kostur á því a ð hrófla við fyrri dómsniðurstöðu. Verði því að túlka heimildir laga nr. 91/1991 um endurupptöku þröngt. 31. Áskilnaði a - liðar 1. mgr. 191. gr. laga nr. 91/1991 sé ekki fullnægt í málinu. Allar þær röksemdir sem endurupptökubeiðandi reifi í beiðni sinni hafi legið fyrir við meðferð málsins í Hæstarétti og engin ný gögn hafi því verið lögð fram af hálfu endurupptökubeiðanda. ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 7 - 32. Önnur skilyrði fyrir endurupptöku séu heldur ekki fyrir hendi. Langur vegur sé frá því að leiddar hafi verið sterkar líkur að því að ný gögn eða upplýsingar muni verða til breyttrar niðurstöðu í mikilvægum atriðum, sbr. a - og b - lið 1. mgr. 191. gr. laga nr . 91/1991. Niðurstaða 33. Í 193. gr. laga nr. 91/1991 er kveðið á um að Endurupptökudómur geti leyft samkvæmt beiðni aðila að mál sem dæmt hefur verið í Hæstarétti verði tekið þar til meðferðar og dómsuppsögu að nýju ef fullnægt er þeim skilyrðum sem greinir í 191. gr. 34. Í 1. mgr. 191. gr. laga nr. 91/1991 kemur fram að Endurupptökudómur geti orðið við beiðni um að mál verði endurupptekið ef skilyrðum a - eða b - liðar er fullnægt, enda mæli atvik með því að leyfið verði veitt, þar á meðal að stórfelldir hagsmunir aðilans séu í húfi. Samkvæmt ákvæðinu er því nóg að annað hvort sé fullnægt skilyrði a - eða b - liðar 1. mgr. 191. gr. að því gefnu að fullnægt sé hinu almenna skilyrði um að atvik mæli með því að leyfi til endurupptöku sé veitt. 35. Af málatilbúnaði enduruppt ökubeiðanda verður ráðið að hann byggi á því að endurupptaka eigi mál hans á grundvelli a - eða b - l iðar 191. gr. laga nr. 91/1991. 36. Skilyrði a - liðar 191. gr. er að sterkar líkur séu leiddar að því með nýjum gögnum eða upplýsingum að málsatvik hafi ekki veri ð leidd réttilega í ljós þegar málið var til meðferðar og aðilanum verði ekki um það kennt og að gögnin eða upplýsingarnar muni verða til breyttrar niðurstöðu í mikilvægum atriðum. 37. Ekki verður annað ráðið af gögnum málsins en að atvik í hæstaréttarmálinu nr. 509/2013, sem beiðst er endurupptöku á, hafi verið að mestu óumdeild. Þannig liggur óumdeilt fyrir að gerðir voru tveir afleiðusamningar sem kröfur LBI hf. byggðust á, að þeir samningar hafi verið vanefndir og að höfðað hafi verið mál til greiðslu kraf na á grundvelli samninganna. Í málinu hafa ekki verið lögð fram nein ný gögn eða upplýsingar sem lúta sérstaklega að atvikum málsins. Verður málið því ekki endurupptekið á grundvelli a - liðar 1. mgr. 191. gr. laga nr. 91/1991. 38. Skilyrði fyrir endurupptöku samkvæmt b - lið 1. mgr. 191. gr. er að sterkar líkur séu leiddar að því að ný gögn eða upplýsingar um annað en málsatvik muni verða til breyttrar niðurstöðu í mikilvægum atriðum. 39. Með lögum nr. 47/2020 var Endurupptökudómi komið á fót og skilyrðum til enduru pptöku einkamála breytt í nokkrum atriðum. Í greinargerð með frumvarpi til laganna kemur meðal annars fram að b - liður 1. mgr. 191. gr. laga nr. 91/1991 skuli taka til annarra tilvika en þeirra sem varði málsatvik. Með nýjum gögnum eða upplýsingum í skilnin gi ákvæðisins væri átt við öll þau gögn eða upplýsingar sem leitt gætu til breyttrar niðurstöðu máls í mikilvægum atriðum, þar á meðal geti verið úrlausnir alþjóðlegra dómstóla á borð við Mannréttindadómstól Evrópu og EFTA - dómstólinn. Hafi Eftirlitsstofnun EFTA lagt áherslu á að til væri heimild í réttarfarslöggjöf til endurupptöku dómsmála er varði EES - löggjöf ef niðurstöður frá EFTA - dómstólnum bentu til breyttrar niðurstöðu íslenskra dómstóla í máli er varði EES - löggjöf. ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 7 /2021 - 8 - 40. Endurupptökubeiðandi byggir beiðn i sína um endurupptöku á því að Hæstiréttur hafi túlkað lög nr. 108/2007 án þess að gæta að skýringum Evrópudómstólsins á viðeigandi ákvæðum tilskipana nr. 2004/39/EB og 2006/73/EB. Telur hann niðurstöðu Hæstaréttar í málinu hafa grundvallast að minnsta ko sti á tvenns konar mati sem fari gegn ákvæðum tilskipananna. Þá vísar endurupptökubeiðandi í þessu sambandi sérstaklega til dóms Evrópudómstólsins í máli nr. C - 604/11 sem kveðinn var upp 30. maí 2013. 41. Í 116. gr. laga nr. 91/1991 er kveðið á um að dómur sé bindandi um úrslit sakarefnis milli aðila og þeirra, sem koma að lögum í þeirra stað, um þær kröfur sem eru dæmdar þar að efni til. Samkvæmt 2. mgr. greinarinnar verður krafa sem hefur verið dæmd að efni til , ekki borin aftur undir sama eða hliðsettan dóms tól framar en í lögunum segi. Nýju máli um slíka kröfu skuli vísað frá dómi. Í 3. mgr. greinarinnar segir meðal annars að dómur sé bindandi fyrir dómara þegar hann hefur verið kveðinn upp og samkvæmt 4. mgr. hefur dómur fullt sönnunargildi um þau málsatvik sem í honum greinir þar til það gagnstæða sannast. Í þessum ákvæðum felast reglur um réttaráhrif dóma byggðar á þeirri grunnreglu að dómur skuli vera endir þrætu og sama sakarefnið því ekki dæmt að nýju. Af þessu leiðir eðli máls samkvæmt að við skýringu lagareglna um endurupptöku dæmdra mála verður orðum þeirra ekki léð rýmri merking en felst í bókstaflegum skilningi þeirra . 42. Í dómi þeim sem beiðst er endurupptöku á leysti Hæstaréttur úr ágreiningsefnum málsins með hliðsjón af þeim málsástæðum sem settar voru fram í málinu og komst að niðurstöðu um greiðsluskyldu endurupptökubeiðanda. Í endurupptökubeiðni er að finna ýmis sjónarmið endurupptökubeiðanda um það að mat Hæstaréttar hafi verið rangt, byggt á misskilningi og að ekki hafi verið tekið tillit til r áðandi sjónarmiða um túlkun á þeim lögum og tilskipunum sem endurupptökubeiðandi telur að hafi átt við um sakarefni málsins. Sjónarmið endurupptökubeiðanda um túlkun á þeim tilskipunum sem hann vísar til fela ekki í sér ný gögn eða upplýsingar í skilningi b - liðar 1. mgr. 191. gr. laga nr. 91/1991. Þá var nefndur dómur Evrópudómstólsins kveðinn upp áður en dómur féll í því má li sem beiðst er endurupptöku á og telst hann því þegar af þeirri ástæðu ekki fela í sér ný gögn eða upplýsingar í skilningi ákvæðisins . 43. Samkvæmt öllu framansögðu er hvorki fullnægt skilyrðum a - né b - liðar 1. mgr. 191. gr. laga nr. 91/1991 og verður beiðni endurupptökubeiðanda um endurupptöku á dómi Hæstaréttar frá 16. janúar 2014 í máli nr. 509/2013 því hafnað. 44. Hvorugur aðili gerir í máli þessu kröfu um málskostnað og verður hann því ekki úrskurðaður. Úrskurðarorð: Beiðni endurupptökubeiðanda, Einars Péturssonar, um endurupptöku á dómi Hæstaréttar Íslands frá 16. janúar 2014 í máli nr. 509/2013 er hafnað. Málskostnaður verður ekki úrskurðaður.