Úrskurður fimmtudaginn 28. september 2023 í mál i nr . 8/2023 Endurupptökubeiðni Sigurð ar Árn a Reynisson ar 1. Dómararnir Eyvindur G. Gunnarsson , Karl Axelsson og Stefán Geir Þórisson kveða upp úrskurð í máli þessu. 2. Með beiðni sem barst Endurupptökudómi 10. maí 2023 fór endurupptökubeiðandi , Sigurður Árni Reynisson, [...] , fram á endurupptöku á máli nr. 84/2018 , Ákæruvaldið gegn Sigurði Árna Reynissyni , sem dæmt var í Landsrétti 1. júní 2018 . 3. Gagnaðili, r íkissaksóknari , telur ekki einsýnt að efni séu til að verða við beiðni endurupptökubeiðanda. 4. Við meðferð málsins var Vilhjálmur H. Vilhjálmsson lögmaður skipaður verjandi endurupptökubeiðanda . Gagnaöflun í málinu lauk 14. ágúst 2023 . Málsatvik 5. Endurupptökubeiðandi krefst þess að mál nr. 84 /2018, sem lauk með dómi Landsréttar 1 . júní 2018, verði endurupptekið. Með þeim dómi var endurupptökubeiðandi sakfelldur fyrir brot gegn 132. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og 217. gr., sbr. 138. gr. s ömu laga og dæmdur til 30 daga fangelsisvistar en fullnustu frestað skilorðsbundið í tvö ár . Þá var honum gert að greiða sakarkostnað í héraði og helming áfrýjunarkostnað ar, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda fyrir Landsrétti. 6. D óm í fyrrgreindu máli endurupptökubeiðanda í Landsrétti skipuðu þrír dómarar, þar á meðal dómarinn Jó n Finnbjörnsson . Í dómi M annréttindadómstóls Evrópu 12. mars 2019 í máli nr. 26374/18 Guðmundur Andri Ástráðsson gegn Íslandi var komist að þeirri niðurstöðu að íslenska ríkið hefði brotið gegn 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu árið 2017 við skipun dómarans Arnfríðar Einarsdóttur. Hefði skipun dómsins því ekki verið ákveðin með lögum. Íslenska ríkið skaut málinu til yfirdeildar Mannréttindadómstóls Evr ópu og með dómi 1. desember 2020 staðfesti yfirdeildin fyrrgreint brot íslenska ríkisins. Rökstuðningur málsaðila Rökstuðningur endurupptökubeiðanda 7. Endurupptökubeiðandi byggir beiðni um endurupptöku á heimild 1. mgr. 232. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála og telur að uppfyllt séu skilyrði a - liðar 1. mgr. 228. gr. sömu laga um endurupptöku vegna nýrra gagna og upplýsinga sem ætla má að hefðu skipt verulega miklu fyrir niðurstöðu málsins ef þau hefðu komið fram áður en dómur gekk. ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 8/2023 - 2 - 8. Endurupptökubeiðandi vísar til dóms yfirdeildar Mannréttindadómstóls Evrópu frá 1. desember 2020 þar sem staðfest hafi verið niðurstaða í máli nr. 26374/18 Guðmundur Andri Ástráðsson gegn Íslandi vegna skipunar dómarans Arnfríðar Einarsdóttur. Af niðurstöð u yfirdeildarinnar sé ljóst að íslenska ríkið hafi með sambærilegum hætti brotið gegn 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu við skipun dómaranna Ásmundar Helgasonar, Jóns Finnbjörnssonar og Ragnheiðar Bragadóttur. Jón Finnbjörnsson sem skipað hafi dóm í máli endurupptökubeiðanda ásamt tveimur öðrum landsréttardómurum hafi ekki með réttu verið handhafi dómsvalds þegar hann dæmdi í máli hans. Dómur Landsréttar haf i því ekki verið löglega skipaður og ekki bær að lögum til þess að taka mál dómfellda til me ðferðar og kveða upp dóm í málinu. 9. Endurupptökubeiðandi vísar til þess að fyrrgreindur dómur yfirdeildar mannréttindadómstólsins frá 1. desember 2020 sé ný tt g a gn eða upplýsingar í skilningi a - liðar 1. mgr. 228. gr. laga nr. 88/2008. 10. Endurupptökubeiðandi t elur því með vísan til framangreindra raka og úrskurða Endurupptökudóms í málum nr. 2/2021, 15/2021 og 3/2022 og fleiri sambærileg ra mál a að fallast beri á kröfu hans um endurupptöku á dómi Landsréttar í máli hans með vísan til a - liðar 1. mgr. 228. gr., sb r. 232. gr. laga nr. 88/2008. Rökstuðningur gagnaðila 11. Gagnaðili endurupptökubeiðanda bendir á að þrátt fyrir að úrskurðir Endurupptökudóms, í málum sem varða sama atriði og endurupptökubeiðni er byggð á, í málum nr. 2/2021, 15/2021, 3/2022 , 19 /2022, 20/2022, 21/2022, 23/2022 og 24/2022 styðji þá niðurstöðu að heimila beri endurupptöku þessa máls , þá þurfi að staldra hér við og huga að réttarvissu og bindandi réttaráhrif um dóma ( res judicata). Í því sambandi þurfi að líta til hagsmuna brotaþola af því að geta treyst því að málinu hafi verið endanlega lokið 2018. 12. Gagnaðili vísar máli sínu til stuðnings til fyrrnefnds dóms yfirdeildar Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Guðmund ar Andr a Ástráðsson ar gegn Íslandi en í því máli lagði mannréttindadómstóllinn áherslu á að sjónarmið um réttarvissu og res judicata væru þýðingarmikil og að einungis mætti víkja frá þeim við sérstakar aðstæður. 13. Gagnaðili vísar einnig til þess að í fyrrgreindum dómi mannréttindadómstólsin s sé lögð sérstök áhersla á að áfelli yfir íslenska ríkinu megi ekki skilja sem svo að ríkið þurfi að endurupptaka öll sambærileg mál . Þessu til stuðnings vísar gagnaðili jafnframt til umfjöllunar í 35. og 36. málsgrein í úrskurði Endurupptökudóms frá 11. janúar 2022 í máli nr. 2/2021 . 14. Gagnaðili bendir á að endurupptökubeiðandi hafi ekkert aðhafst í mál inu , að f r átaldri beiðni um endurupptöku sem fyrst nú sé komin fram , eftir að dómur Landsréttar var kveðinn upp 1. júní 2018 . Þá hafi e ndurupptökubeiðandi hvorki lagt fram beiðni um áfrýjunarleyfi til Hæstaréttar né lagt mál sitt fyrir Mannréttindadómstól Evrópu. 15. Í ljósi framangreindra sjónarmiða um réttarvissu og res judicata telur gagnaðili mikilvægt að Endurupptökudómur fjalli um hvort rétt sé að miða við ákveðin tímamörk frá því að dómur er kveðinn upp og þar til afstaða er tekin til beiðni um endurupptöku mála sem sprottin eru af sömu rót, þ.e. s kipun Landsréttardómara . Í því samhengi verði að hafa í huga hvers eðlis brot á 6. gr. mannréttindasáttmálans sé sem Íslenska ríkið var dæmt fyrir með fyrrnefndum dómi Mannréttindadómstóls Evrópu . ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 8/2023 - 3 - 16. Gagnaðili bendir loks á að í máli því er endurupptökubeiðan di krefst endurupptöku á liggi fyrir myndbandsupptaka af því atviki sem lýst er í ákæru. Þá eru að mati gagnaðila hverfandi líkur á að dómur Landsréttar í málinu hafi verið rangur að efni til hvað varðar sakfellingu endurupptökubeiðanda. Með dómi Landsréttar hafi endurupptökubeiðanda verið gert að sæta fangelsi í 30 daga sem sé skemmsta fangel sisrefsing sem heimilt sé að dæma, sbr. 1. mgr. 34. gr. almennra hegningarlaga. Refsing hafi verið bundin almennu skilorði til tveggja ára og hélt endurupptökubeiðandi það skilorð. Niðurstaða 17. Samkvæmt 1. mgr. 228. gr. laga nr. 88/2008 getur Endurupptökudóm ur orðið við beiðni manns sem telur sig ranglega sakfelldan, sakfelldan fyrir mun meira brot en það sem hann hefur framið eða telur refsingu bersýnilega ranglega ákvarðaða um að mál verði endurupptekið ef eitt fjögurra skilyrða sem greint er frá í a - d liðu m eru uppfyllt. Í málinu byggir endurupptökubeiðandi á því að skilyrði a - liðar 1. mgr. 228. gr. laga nr. 88/2008 séu uppfyllt. Í ákvæðinu kemur fram að endurupptaka megi mál ef fram eru komin ný gögn eða upplýsingar sem ætla má að hefðu skipt verulega miklu fyrir niðurstöðu málsins ef þau hefðu komið fram áður en dómur gekk. 18. Við mat á skilyrðum samkvæmt 228. gr. laga nr. 88/2008 kemur jafnan fyrst til skoðunar hvort fullnægt sé því skilyrði að endurupptökubeiðandi telji sig ranglega sakfelldan. Skilja v erður endurupptökubeiðnina svo að á því sé bygg t þar sem endurupptökubeiðandi hafi að hluta neitað sök og tilteknum ákæruatriðum bæði fyrir héraðsdómi og Landsrétti og telst þetta skilyrði ákvæðisins því uppfyllt. 19. Með úrskurðum Endurupptökudóms í málum nr . 2/2021 og 15/2021 sem kveðnir voru upp 11. janúar 2022 var fallist á endurupptöku í málum þar sem svo háttaði til að einn dómari í Landsrétti var skipaður með sama hætti og fjallað er um í dómi Mannréttindadómstóls Evrópu 12. mars 2019 í máli nr. 26374/1 8 og dómi yfirdeildar sama dómstóls 1. desember 2020 þar sem viðurkennt var að brotið hefði verið gegn 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Sama niðurstaða varð í úrskurðum Endurupptökudóms 31. mars 2022 í máli nr. 3/2022 , 10. júní 2022 í máli nr. 38/2021 , 31. mars 2022 í máli nr. 3/2022 og 23. janúar 2023 í málum nr. 19 - 24 /2022 . 20. Í framangreindum úrskurðum Endurupptökudóms var á því byggt að skilyrði a - liðar 1. mgr. 228. gr. laga nr. 88/2008 væru uppfyllt enda mætti gera r áð fyrir því að ef dómur mannréttindadómstólsins hefði legið fyrir áður en dómar voru kveðnir upp í málunum hefði það skipt verulega miklu máli. Með sama hætti og þar greinir telur dómurinn skilyrði til að fallast á beiðni endurupptökubeiðanda um enduruppt öku á grundvelli a - liðar 1. mgr. 228. gr. laga nr. 88/2008 enda liggur fyrir að einn dómara í máli hans í Landsrétti var skipaður með sama hætti og þeir dómarar sem um ræddi í tilvitnuðum málum . Telur dómurinn ekki mun á máli endurupptökubeiðanda og málum endurupptökubeið e nda í fyrrgreindum úrskurðum Endurupptökudóms að sjónarmið um réttarvissu og res judicata standi því í vegi að skilyrði til endurupptöku séu ekki fyrir hendi . Í þeim efnum skiptir meðal annars máli að eðlilegt er að ætla beiðendum endurupptöku nokkurt svigrúm til ákvörðunartöku í þeim efnum. Þá hefur það ekki þýðingu að mati dómsins þó endurupptökubeiðandi hafi hvorki sótt um áfrýjunarleyfi til Hæstaréttar né sent kæru til Mannréttindadómstól s Evrópu. Að framangreindu virtu er falli st á kröfu endurupptökubeiðanda um endurupptöku máls nr. 84 /2018 sem dæmt var í Landsrétti 1 . júní 2018 . ENDURUPPTÖKUDÓMUR NR. 8/2023 - 4 - 21. Með dómi Landsréttar var endurupptökubeiðandi sakfelldur og dæmdur til 30 daga skilorðsbundinnar fangelsisrefsingar til tveggja ára. Skilorð endurupptökubeiðanda féll niður 1. júní 2020. Þá var endurupptökubeiðanda gert að greiða helming áfrýjunarkostnaðar fyrir Landsrétti auk sakarkostnaðar og málsvarnarlauna í héraðsdómi, svo sem nánar greinir í þeim dómum. Samkvæmt 1. mgr. 231. gr. laga nr. 88/2008 falla réttaráhrif dóms niður ef fallist er á beiðni um endurupptökubeiðni, nema dómurinn ákveði að réttaráhrif hans haldist þar til nýr dómur er kveðinn upp. Að því er snertir ákvæði dómsins um áfrýjunarkostnað og sakarkos tnað fyrir héraðsdómi þykir rétt að kveða á um að réttaráhrif haldist þar til málið verður dæmt efnislega á ný. 22. Endurupptökubeiðanda verður, í samræmi við 1. mgr. 230. gr. og 6. mgr. 231. gr. laga nr. 88/2008, ákvörðuð þóknun til handa skipuðum verjanda sínum sem ákveðin er með virðisaukaskatti eins og greinir í úrskurðarorði. Úrskurðarorð: Fallist er á beiðni Sigurðar Árna Reynissonar um endurupptöku á máli nr. 84 /2018, sem dæmt var í Landsrétti 1 . júní 2018 . Réttaráhrif dómsins í hinu endurupptekna máli, að því er varðar áfrýjunarkostnað og sakarkostnað fyrir héraðsdómi skulu haldast þar til nýr dómur verður kveðinn upp en að öðru leyti falla réttarháhrif dómsins niður. Þóknun skipaðs verjanda endurupptökubeiðanda, Vilhjálms H . Vilhjálmssonar lögman ns, 248.000 krónur , greiðist úr ríkissjóði.